ΙΝΟΜΥΩΜΑΤΑ ΜΗΤΡΑΣ

Πρόκειται για καλοήθεις όγκους της μήτρας, που αποτελούνται μαλακό μυϊκό ιστό με λίγες ινώδεις ίνες.

Παθογένεια

Τα ινομυώματα δημιουργούνται από το μυϊκό ιστό της μήτρας. Έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει γονιδιακή επιβάρυνση. Συνήθως εμφανίζονται κατά την αναπαραγωγική ηλικία και αυξάνουν σε μέγεθος με την επίδραση των οιστρογόνων. Μετά την εμμηνόπαυση οπότε και ελαττώνονται τα επίπεδα των οιστρογόνων, μειώνεται το μέγεθος τους. Επιπλέον το μέγεθος των ινομυωμάτων αυξάνει κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης

Συμπτώματα

Τα περισσότερα ινομυώματα δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Η παρουσία συμπτωμάτων εξαρτάται από τη θέση, αλλά και από το μέγεθος των ινομυωμάτων. Συχνότερο σύμπτωμα αποτελεί η αιμορραγία από τη μήτρα. Πιο συχνά χαρακτηρίζεται από αύξηση της ποσότητας ή της διάρκειας της εμμήνου ρύσεως. Η αυξημένη απώλεια αίματος μπορεί να προκαλέσει αναιμία, η οποία αποτελεί συχνό εύρημα στις γυναίκες με ινομυώματα. Ένα μεγάλο ινομύωμα μπορεί να ασκεί πίεση πάνω στην ουροδόχο κύστη ή στο έντερο και να προκαλέσει συμπτώματα όπως πόνο, συχνουρία ή δυσκοιλιότητα. Πόνος μπορεί να προκληθεί και όταν το ινομύωμα υποστεί εκφύλιση, δηλαδή όταν λόγω του μεγάλου μεγέθους του δεν αιματώνεται ικανοποιητικά με συνέπεια τη νέκρωση τμήματος του. Πολύ συχνή ενόχληση σε μεγάλου μεγέθους ινομυώματα είναι αίσθημα βάρους που πιέζει προς τα κάτω τη λεκάνη. Σπανιότερα αυτή η πίεση μπορεί να προκαλέσει οίδημα των κάτω άκρων. Τα ινομυώματα μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την αναπαραγωγική λειτουργία και να αποτελέσουν αίτιο υπογονιμότητας και αποβολών.

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται με την ψηλάφηση του ινομυώματος από το γυναικολόγο κατά τη γυναικολογική εξέταση. Περισσότερο ακριβή εικόνα για τη θέση και το μέγεθος των ινομυωμάτων έχουμε με το διακολπικό υπερηχογραφικό έλεγχο. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί μαγνητική τομογραφία, όταν η υπερηχογραφική εξέταση δεν αποσαφηνίζει τη φύση του όγκο. Επίσης σε ορισμένες περιπτώσεις χρειαστούν επιπλέον εξετάσεις, όπως η υστεροσαλπιγγογραφία και η υστεροσκόπηση για τον προσδιορισμό της ακριβούς θέσης των ινομυωμάτων.

Αντιμετώπιση

Η διαπίστωση της παρουσίας ενός ινομυώματος δεν απαιτεί απαραίτητα χειρουργική αντιμετώπιση. Αν η ασθενής είναι ασυμπτωματική ή βρίσκεται σε ηλικία κοντά στην εμμηνόπαυση μπορεί να τηρηθεί στάση αναμονής. Μετά τη διάγνωση ενός ινομυώματος θα πρέπει να γίνει επανέλεγχος σε σύντομο χρονικό διάστημα για να διαπιστωθεί αν υπάρχει ή όχι ταχεία αύξηση του μεγέθους του ινομυώματος. Οι γυναίκες αυτές θα πρέπει να ελέγχονται κάθε 3 έως 6 μήνες, για να διαπιστωθεί τυχόν αύξηση του όγκου ή επιπλοκές

Φαρμακευτική θεραπεία

Η πρόκληση φαρμακευτικής εμμηνόπαυσης οδηγεί σε μείωση του μεγέθους των ινομυωμάτων, λόγω της διακοπής της επίδρασης των οιστρογόνων. Η χορήγηση των φαρμάκων αυτών συνοδεύεται από ανεπιθύμητες ενέργειες (μείωση οστικής πυκνότητας, εξάψεις κ.α.) και δε μπορούν να χορηγηθούν για περισσότερο από 6 μήνες. Μετά τη διακοπή των φαρμάκων τα ινομυώματα επανέρχονται σε σύντομο χρονικό διάστημα, στο αρχικό τους μέγεθος. Έτσι η φαρμακευτική θεραπεία περιορίζεται σε γυναίκες που βρίσκονται κοντά στην εμμηνόπαυση. Επίσης τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται για την προεγχειρητική προετοιμασία των ασθενών με ινομυώματα. Η μείωση του μεγέθους των ινομυωμάτων οδηγεί σε μείωση του χρόνου της επέμβασης, της απώλειας αίματος ή και επιτρέπει μια πιο συντηρητική επέμβαση (ινομυοματεκτομή αντί υστερεκτομής).

Χειρουργική θεραπεία

Χειρουργική θεραπεία θα απαιτηθεί σε γυναίκες : α) με ινομυώματα οποιουδήποτε μεγέθους, όταν προκαλούν συμπτώματα (αιμορραγία, πόνος, καθ' έξιν αποβολές), β) σε μεγάλα ινομυώματα όταν διαταράσσουν την ανατομική θέση των οργάνων της κοιλιάς, γ) σε γυναίκες με υπογονιμότητα, που δεν ερμηνεύεται από άλλη αιτία, δ) όταν το ινομύωμα αυξάνει ταχέως σε μέγεθος, ιδιαίτερα σε γυναίκες κοντά στην εμμηνόπαυση. Η θεραπεία των ινομυωμάτων είναι χειρουργική και συνίσταται στην αφαίρεση του ινομυώματος (ινομυωματεκτομή ή εκπυρήνιση) ή ολόκληρης της μήτρας. Ο τύπος της επέμβασης εξαρτάται από τις ανάγκες της κάθε γυναίκας (π.χ. επιθυμία για τεκνοποίηση επιβάλλει τη διενέργεια ινομυοματεκτομής), αλλά και από τον αριθμό, το μέγεθος και τη θέση των ινομυωμάτων. Η ινομυοματεκτομή μπορεί να πραγματοποιηθεί σε πολλές περιπτώσεις υστεροσκοπικά ή λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά.

Άλλες θεραπείες

Τα τελευταία χρόνια έχουν εφαρμοστεί ορισμένες νέες μη χειρουργικές τεχνικές για την οριστική αντιμετώπιση των ινομυωμάτων. Σε αυτές περιλαμβάνονται ο εκλεκτικός εμβολισμός των ινομυωμάτων και η καταστροφή τους από συντονισμένη δέσμη υπερήχων κατευθυνόμενη από μαγνητικό συντονισμό. Οι μέθοδοι αυτοί είναι πειραματικές και δεν εφαρμόζονται ευρέως προς το παρών.

Ινομυώματα και εγκυμοσύνη

Τα ινομυώματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αυξάνουν συνήθως σε μέγεθος λόγω της αυξημένης επίδρασης ορμονών. Καμιά θεραπεία δεν ενδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, εκτός από τις σπάνιες περιπτώσεις οξείας νέκρωσης του ινομυώματος, γιατί μπορεί να προκληθεί αποβολή του εμβρύου, αλλά και σημαντική αιμορραγία κατά την επέμβαση, λόγω της αυξημένης αγγείωσης της μήτρας κατά την κύηση. Η συχνότητα αυτόματης αποβολής είναι αυξημένη σε ασθενείς με ινομυώματα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κατά τον τοκετό τα ινομυώματα είναι δυνατό να προκαλέσουν ανώμαλη θέση του εμβρύου ή δυστοκία και να απαιτηθεί περάτωση του τοκετού με καισαρική τομή. Μετά τον τοκετό η παρουσία ινομυωμάτων προκαλεί με μεγαλύτερη συχνότητα αδράνεια της μήτρας και αιμορραγία της λοχείας.